नियात्रा: कालिञ्चोक भगवती दर्शन

“मार्गशीर्ष शुभे मासि यादाद्यात्रा महीपति”

यस भनाइबाट यो स्पष्ट हुन्छ कि ? यात्राको अर्थ गति हो ।
नियात्रामा यात्राको क्रममा देखिएका, भोगिएका राम्रा-नराम्रा अनुभवहरुलाई जस्ताको तस्तै वर्णन गरिन्छ । हामीले कुनै पनि कुरा प्रत्यक्ष देखेर, छोएर, अवलोकन गरेर नियात्रा तयार गरिन्छ । अनुभवहरु संकलन गर्न, व्यवहारिक ज्ञान प्राप्त गर्न यात्रा अनिवार्य हुन्छ । पढेका कुरा बिर्सन सकिन्छ तर प्रत्यक्ष देखेका, अनुभव गरेका कुरा हाम्रो मानसपटलमा सदा ताजा रहिरहने हुँनाले पनि यात्रा गर्नुपर्ने हुन्छ । मानिसलाई व्यस्त जीवन, दिनरातको काम गरिरहदा कहिलेकसो यात्राले पनि पुन: ताजापन आउँने हुँनाले पनि यात्राको महत्त्वपूर्ण भूमिका रहन्छ । कुनै पनि ठाउँको धार्मिक, सांस्कृतिक , प्राकृतिक, पौराणीक , ऐतिहासिक महत्त्व बुझ्न त्यस ठाउँको भाषा, धर्म, संस्कृति , रहनसहन, जीवनशैली, चालचलन नजिकैबाट नियाल्न यात्रा आवश्यक हुन्छ । यात्राबाट हामीले प्रत्यक्ष रुपमा धेरै तितामिठा अनुभवहरु संकलन गर्छौँ ।

हामी शिक्षक साथीहरु नेपालको दोलखा जिल्लामा अवस्थित कालीञ्चोक भगवतीको थानमा जाने निर्णय गर्यौँ । त्यसका लागि पौष २८ र २९ गतेलाई रोज्यौँ । हामी २० जना शिक्षक साथीहरु बिहानको ५:०० बजे हाइसमा चढ्यौँ । जसमा कमल तिवारी, तुलसी प्रसाद सापकोटा , रविन भट्टराई, भूमिका गैरे तिमिल्सिना, सावित्री अर्जेल सापकोटा, विकास श्रेष्ठ, भावना पण्डित , सुरज भण्डारी, सागर अधिकारी, दिपेन्द्र पौडेल , राजेन्द्र सापकोटा, कपिल लामिछाने, मुरारी तिमिल्सिना , सरिता आचार्य , देवकी के. सी., गोमा लुइटेल, सबिता खनाल, सामना शर्मा, दीक्षा सिम्खडा, आरती पराजुली हुनुहुन्थ्यो ।

नारायणगढ, मुग्लिनको सडकखण्ड हुँदै हाम्रो यात्रा अगाडि बढ्यो । हामी बिहान ११:०० बजे कलङ्की पुग्यौँ र खाना खायौँ । त्यसपछि हाम्रो यात्रा बनेपा, धुलीखेल, पाँचखाल , दोलालघाट सिन्धुपाल्चोक , सुकुटे, जलबिरे, खाडीचौर, सुनकोशी हुँदै अगाडि बढ्यौँ । सिलढुङ्गा, मुडेमा खाजा खाई खरीढुङ्गा, गोच, मकैबारी हुँदै चरिकोटसम्म पुग्यौँ । त्यहाँ पुग्दा बेलुकाको ८: ०० बजेको थियो । त्यहाँ किनमेल गरेपछि चरिकोटबाट अलिकति अगाडिबाट कुरीगाउँ जानका लागि छुट्टै वलेरो जीप र हाइसमा दस- दसजना गरी गयौँ । १८ किलोमिटरको पहाडी घुमाउरो , साघुँरो बाटो रहेछ । कहीँ कच्ची त कहीँ पक्की बाटो हुँदै हामी उकालो चढ्दै गयौँ । रातीको समय जङ्गली जनावरहरुको डर, दुबैतर्फ घना जङ्गलका बीच साघुँरो बाटो हुँदै हामी उकालो लाग्यौँ । हामी कुरी गाउँ ९:३० मा पुग्यौँ । त्यहाँ गएर हामी होमस्टेमा बस्यौँ । अत्यन्तै चिसो , हिउँ पर्ने ठाउँ रहेछ कुरी गाउँ । होमस्टेका दाजुले दुईटा मकलमा आगो बालिदिनु भयो । हामी चिया पिउँदै त्यहीँ आगोको नजिक गोलो भएर बस्यौँ । झिरमा जालीमा मासु पोल्दै खादैँ गयौँ । दिनभरिका यात्राका लगाएत अन्य विषयमा गफ गर्दै रमाइलो गर्यौ । रातीको ११:३० बजे खाना खायौँ । त्यसपछि केही साथीहरू हिउँ परेको हेर्न जानुभयो । राती १:०० बजे सुत्यौँ ।

भोलिपल्ट बिहान ५:०० बजे हामी सबैजना उठ्यौँ । बिहानको नित्य कर्म सकेर हामी कालिञ्चोक भगवतीको थानतर्फ लाग्यौँ ।

नेपालको दोलखा जिल्लामा रहेको समुन्द्री सतहदेखि करिब ३८४२ मिटरको उचाइमा अवस्थित कालिञ्चोक भगवतीको थानतर्फ प्रस्थान गर्यौँ । हामी जादैँ गर्दा कोही साथी पैदल हिँडेर त कोही साथी केवलकारबाट गयौँ । हामी ५:०० मिनेटमा केवलकारबाट डाँडामा पुग्यौँ । त्यहाँबाट चारैतिर देखिने हिमश्रृखला, मनोरम प्राकृतिक दृश्यले सबैको मन लोभ्यायो । त्यहाँबाट देखिने। कञ्चनजंघा , जुगल, गणेश, गौरीशंकर लगाएतका अन्य हिमाली दृश्य अत्यन्तै मनमोहक पायौँ । त्यहाँ नजिकै सेल्फी डाँडा रहेछ । त्यहाँबाट देखिने चारैतिर पहाड बीचमा झुरुप्प कुरी गाउँ , जसमा एकै किसिमका घरहरुले पनि सबैको ध्यान खिचिरहेको थियो । प्राकृतिक , धार्मिक, सांस्कृतिक , पौराणिक विविधताले भरिएको उक्त ठाउँले स्वर्गीय , अलौकिक आनन्दको अनुभूती गरायो । जसको कोही हुँदैन त्यसको कालिञ्चोक भगवती हुन्छिन् भन्ने जनविश्वास रहेको पायौँ । भगवतीको थानमा एउटामात्र वरदान मागेमा सो वरदान पूरा हुँने जनविश्वास रहेको पायौँ । लामो लाइन मानिसहरूको उत्तिकै भिड थियो । भगवतीको थानमा विशेषगरी त्रिशूल र घन्टी चढाइने रहेछ । त्यहाँ मङ्गलबार र शनिबार भक्तजनहरुको भिड हुँने कुरा मन्दिरका पुजारी भिम थापाबाट जानकारी पायौँ । त्यहाँ विशेष गरेर नयाँवर्ष, वडादशैं, चैतेदशैं , जनैपूर्णिमा लगाएतका पर्वहरुमा बढी भिड हुँने पनि जानकारी पायौँ ।

हामी करिब ८:३० बजेतिर त्यहाँबाट फर्कियौँ । सबैजनाले खाना खाई ९:३० मा जीप चढी तल झर्यौ । साह्रै मनमोहक दृश्य , हिमाल, पहाड, वरिपरिको बजार सबै देखिने हुँदा रमाइलो अनुभव गर्यौँ । बाटो साघुँरो भएपनि त्यहाँबाट देखिने दृश्य अत्यन्तै सुन्दर थियो ।

करिब ११:३० मा हामी दोलखा, चरिकोटको भीमेश्वर मन्दिर दर्शन गर्न पुग्यौँ । मन्दिर पुग्नुभन्दा केही अगाडिबाट ढुङ्गाले छापेको साघुँरो बाटो रहेछ । मन्दिरमा बिहान, दिउँसो गरी विशेषत: तीन अवतारको पूजा गरिने कुरा जानकारी पायौँ । देशमा ठूलै अनिष्ट हुँनु पूर्व भीमेश्वर महादेवको मूर्तिमा पसिना आउँने कुराको जानकारी पायौँ । शाहवंशीय राजा बिरेन्द्रको वंशनाश हुँनु पूर्व, २०७२ सालको भूकम्प जानु पूर्व मूर्तिमा पसिना आएको जानकारी पायौँ । मूर्तिमा पसिना आएदेखि देशमा ठूलै अनिष्ट घटना घट्न सक्ने सङ्केत हो भनि स्थानीय बासिन्दाहरुले विशेष किसिमको पूजा गर्ने गर्दा रहेछन् भन्ने जानकारी मन्दिरका पुजारीबाट पायौँ । धार्मिक मान्यता, व्यापारिक दृष्टिकोणले पनि भीमेश्वर मन्दिर चिनिने रहेछ । कालिञ्चोक भगवतीको थानमा दर्शन गरेपश्चात भीमेश्वर मन्दिरको दर्शन गरेपछि मात्र मनोकाङ्क्षा पूरा हुँने जनविश्वास रहेको पनि मन्दिर पुजारीबाट जानकारी पायौँ ।

हामी सबैजना १:०० बजे त्यहाँबाट फर्कियौँ । करिब ३:०० बजे मुडेमा खाजा खायौँ । सिन्धुपाल्चोकको खाडीचौरबाट लामोसाँघु हुँदै हामी अगाडि बढ्यौँ । हामीले बाटो वरिपरिको प्राकृतिक स्रोत एवम् कृतिम संरचना हेर्दै हाम्रो यात्रा अगाडि बढ्यो । बाह्रबिसे, राम्चे, भोटेकोशीमा रहेको ठूला- ठूला सुरुङहरु हेर्दै गयौँ । तातोपानी हुँदै नेपाल र चीनको सङ्गम स्थल खासासम्म पुग्यौँ । त्यहाँ पुग्दा बेलुकाको ५:२० भएको थियो ।

करिब ७:०० बजे हामी त्यहाँबाट पुन: फर्कियौँ । हाम्रो घर फर्कने रात्रीकालीन यात्रा शुरु भयो । राती ११:०० काठमाडौँको कलङ्की आएर खाना खायौँ । १२:२० मा हामी त्यहाँबाट हिड्यौँ । धादिङ्मा चिया पियौँ । पुन: हामी त्यहाँबाट फर्कदै गर्दा हामीसबै निदाएका थियौँ । समय २:४० भएको थियो । बेनीघाटमा आइपुग्दा मुग्लिनबाट जाँदै गरेको बस र हामी चढेको हाइस करिब १० मिटरको बीच दुरी थियो । एक्कासी ! माथिबाट ढुङ्गासहितको सुख्खा पहिरो खस्यो । दुबै गाडी टक्क रोकियो । हामी चढेको हाइसमा ठूलै ढुङ्गाले लाग्यो । हाइस अगाडिको भागमा क्षति भयो । सबैजना हतासियौँ र डरायौँ पनि । हाइस व्याक गर्दा पछाडि जीपमा नराम्रोसित ठोकियो । पछाडि जाम परी सकेको रहेछ । सबैजना अतालिदै ओर्लिनु भयो । मभने अगाडि थिए । हाइसको ढोका खुलेन सायद ! आत्तिएर होला । यसो पछाडि हेर्दा त सबै निस्किसक्नु भएको रहेछ । यसो हेर्दा त सुरज सर र ड्राइभर दाजु पनि निस्किसक्नु भएको रहेछ। अनि त झन आत्तिदै ड्राइभरको साइडबाट निस्किए । पहिरो खस्ने क्रम जारी रह्यो । सबैजना स्तब्ध भयौँ । एक- अर्काको मुखमा टुलुटुलु हेरिरह्यौँ । हातगोडा थरथर कापिरहेका थिए । आज ! ठूलै कालले बाँचियो भन्यौँ भगवान् सम्झियौँ । त्यहाँ जीप र हाइस बीचमा विवाद सृजना हुँन थाल्यो । अनुकुल समय हेरेर हामी बाटो कट्यौँ । केही अगाडि बेनीघाटको अस्थायी प्रहरी क्याम्पमा आयौँ । विवादले ठूलै रुप लियो । हाइस र जीप बीच कानुनी प्रक्रियाबाट सहमति भयो । हामी बिहान ४:२० मा पुन: त्यहाँबाट नारायणगढतर्फ अगाडि बढ्यौँ । यसरी बिहान ६:३० बजे सकुसल घरमा आइपुयौँ ।

नेपालमा सडकको अवस्था अत्यन्तै नाजुक छ । कति बेला कहाँ के हुँने हो, थाहा छैन ? यस्तो स्थितिमा आन्तरिक पर्यटक लगाएत अन्यलाई पनि अत्यन्त जोखिम छ । पहाडी बाटो डोजर चलेपछिको खुकुलो माटो कतिखेर खस्ने हो थाहै छैन ? आफनो ज्यान नै जोखिममा राखेर यात्रा गर्नुपर्ने कस्तो बाध्यता ? यस्मा सम्बन्धित निकायको ध्यानाकर्षण होस् । आन्तरिक पर्यटकलाई प्रवर्द्धन गराउँन सकेमा हाम्रो देशमा विभिन्न ठाउँका कुनाकाप्चामा रहेका स्वर्गीय आनन्द महसुस गराउँने यस्ता कैँयौँ ठाउँहरु छन् । जुन हामीले नजिकैबाट देख्न, बुझ्न र जान्न जरुरी छ । हामी विदेशका झिलमिलदेखि रमाउँन खोज्छौँ तर आफ्नै देशको बारेमा खासै चासो राख्दैनौँ । पहिला आफ्नै देशका विभिन्न ठाउँको बारेमा अध्ययन, अवलोकन, भ्रमण गरी जानकार रहनुपर्छ । जसले गर्दा नेपालमा रहेका विभिन्न जात, विभिन्न भाषा, विभिन्न संस्कृति , रहनसहन, चालचलन, दिनचर्या , भौगोलिक पर्यावरण , जनजीवन, परम्परालाई नजिकैबाट अध्ययन गर्न सकिन्छ । नेपालका विभिन्न आस्था बोकेका धार्मिक स्थलहरुको पनि जानकारी हुन्छ । नेपाल क्षेत्रफलमा सानो भएता पनि यहाँ विभिन्न भाषा, जात, धर्म, संस्कृति , परम्परा अटेकाले यो आफैंमा विशाल छ ।

गैंडाकोट: ४, नवलपुर