निबन्ध: बादलको रङ्गीन संसार | ज्ञानेन्द्र विवश | हाम्रो कथाघर

आकाशलाई क्यानभास बनाएर चित्रकारले कोरेका जीवन्त चित्रजस्ता लाग्छन्, बादलहरू । तिनीहरूको रूप, रङ्ग र आकारमा प्रकृतिको असीमित सौन्दर्य लुकेको छ । कहिले नीलो आकाशमा सेता कपासका गोलाझैँ छरिएर शान्तिको अनुभूति दिन्छन् त कहिले क्षितिजमा सुनौला रङ्ग पोतेर साँझलाई अझ सुन्दर बनाउँछन् । यी सबै रङ्गहरूको खेल हेर्दा आँखा मात्र होइन, मन पनि ती दृश्यमा रमाउँछ ।

बादलका प्रत्येक रङ्गमा एउटा कथा लुकेको हुन्छ । बिहानीपखको सुन्तला र गुलाबी रङ्गले नयाँ आशा र उमङ्गको सङ्केत गर्छ । दिउँसोका सेता र नीला छायाले शान्त र निर्मल भाव जगाउँछन् । साँझको लालीगुराँस र बैजनी रङ्गले दिनभरिको थकाइलाई बिर्सेर एक किसिमको गहिरो शान्ति प्रदान गर्छ । यिनै रङ्गहरूमा हामी आफ्नो विगत, वर्तमान र भविष्यका छायाहरू देख्छौँ । बादलमा हामीले देखेका आकृतिहरू कहिले प्रियजनको अनुहारजस्तै लाग्छ त कहिले बिर्सिएका यादहरूको प्रतिछाया ।

तर बादलको सौन्दर्य मात्र होइन, यसको अर्को रूप पनि छ । जब आकाशमा कालो बादल मडारिन्छ, त्यसले आँधी र वर्षाको सङ्केत दिन्छ । कहिले भयानक गर्जन र चट्याङसहित आएको यो रूपले प्रकृतिको शक्तिशाली र विध्वंसात्मक पक्षको स्मरण गराउँछ । यो रूपले मानिसलाई डराउँछ, तर त्यसपछि आउने निर्मल आकाश र धर्तीको सुगन्धले फेरि नयाँ जीवनको अनुभूति दिन्छ । यो जीवनको उतारचढाव जस्तै हो, जसमा सुख, दुःख, हाँसो र आँसुको मिश्रण हुन्छ ।

यसरी बादलहरूले हामीलाई जीवनको गहिराइ बुझाउँछन् । तिनीहरूको रङ्ग र रूपमा हामी आफ्नो भावना, कल्पना र सपनाहरू देख्न सक्छौँ । बादलहरू चल्छन्, बर्सन्छन् र बिलाउँछन् । तर, तिनीहरूले छोडेको छाप र सन्देश सधैँ हाम्रो मनमा रहन्छ । बादलको रङ्गीन संसार केवल आकाशमा मात्र होइन, यो त हाम्रो हृदयभित्र पनि फैलिएको हुन्छ ।

बादलका रङ्गहरूमा जीवनका छालहरू प्रतिविम्बित भइरहेका हुन्छन् । बादलका रङ्गीन संसारलाई हेरेर हामी अनेकौँ परिकल्पना गर्न सक्छौँ । सफा श्वेत बादल, बिहान र साँझको राताम्मे बादलले मनलाई प्रफुल्ल पार्छ । तर, गड्याङगुडुङ मेघगर्जनसहितको कालो बादलले मन र मुटु नै कम्पायमान बनाउँछ ।

आकाशलाई हेर्नुहोस्, त्यहाँ एउटा विशाल क्यानभास छ, जहाँ कूचीको सट्टा हावाको स्पर्शले रङ्गका छटाहरू कोरिएका हुन्छन् । ती रङ्गहरू बादलका हुन्, जो पलभरमै आफ्नो रूप र भाव बदल्छन् । कहिले सेता कपासे भुवाजस्तै, कहिले घमाइला सुनौला त कहिले साँझको सिन्दुरे लालीमा पोतिएका । यो केवल रङ्गहरूको खेल होइन, यो त प्रकृतिको एक अनुपम काव्य हो ।

बादलका रङ्गहरूले कहिले सौन्दर्यको अनुपम छटा छर्छन्, जसलाई हेर्दा आँखा मात्र होइन, मन पनि रमाउँछ । ती दृश्यहरूमा हामी आफ्नै कल्पनाका प्रतिबिम्ब देख्छौँ । कुनै बेला पहाडको शृङ्खला, कुनै बेला विशाल महल त कुनै बेला उड्ने चराको झुण्ड । यी सबै छविहरू हाम्रो मनका गहिरा कल्पना र परिकल्पनाका मूर्त रूप हुन् ।

तर, बादलका रङ्गहरू सधैँ शान्त र मनमोहक मात्र हुँदैनन् । कहिलेकाहीँ तिनीहरूले कालो रङ्गको डरलाग्दो रूप धारण गर्छन्, जसले आँधीबेहरी र बवन्डरको सङ्केत दिन्छ । ती बेला प्रकृतिको सौन्दर्य उत्पातको भयमा रूपान्तरित हुन्छ । यो जीवनको तीतो यथार्थसँग कति मिल्दोजुल्दो छ ! हाम्रो जीवन पनि त यस्तै छ । कहिले प्रेम, खुसी र उज्यालोको रङ्गले भरिएको हुन्छ त कहिले निराशा, पीडा र अन्धकारले ढाकिएको ।

बादलका हरेक छटाहरूमा हामी आफ्नै सम्झनाका लहरहरू देख्छौँ । कुनै बादलको टुक्राले बितेका मिठा पलहरूको याद दिलाउँछ, कुनैले बिर्सन खोजेका तीता अनुभवहरूलाई फेरि ताजा गरिदिन्छ । बादलको रङ्ग परिवर्तनसँगै हाम्रो मनका भावनाहरू पनि परिवर्तन हुन्छन् । हामी त्यहाँ माया र विरक्तिका अनेकौँ छायाहरू देख्छौँ । कसैलाई पर्खिरहेको छाया, कसैलाई गुमाएको पीडाको छाया ।

बादलले हामीलाई सिकाउँछ कि जीवन स्थिर हुँदैन । जसरी बादल आफ्नो रूप र रङ्ग बदल्छ, त्यसरी नै जीवनका सुखदुःखका पलहरू पनि आउनेजाने गर्छन् । कहिलेकाहीँ आकाशमा कालो बादल मडारिन्छ, तर हामीलाई थाहा छ, त्यसपछि फेरि उज्यालो घाम चम्किनेछ । यही नै त जीवनको आशा हो । यही आशाले नै हामीलाई अगाडि बढ्ने प्रेरणा दिन्छ ।

बादलका रङ्गहरू प्रकृतिको लीला मात्र होइन, यो त जीवनको गहिरो दर्शन हो । यसले हामीलाई सुखदुःख, मायापीडा, सम्झनाबिर्सना सबै जीवनका अभिन्न अङ्ग हुन् भन्ने कुरा सिकाउँछ । हामीले बादलका रङ्गहरूलाई हेरेर त्यसको सुन्दरतामा रमाउन सक्नुपर्छ र त्यसको डरलाग्दो रूपलाई स्वीकार गर्दै अगाडि बढ्नुपर्छ । आखिर, जीवनको यात्रामा यी दुवै रङ्गहरूको मिश्रण नै पूर्णताको प्रतीक हो ।