चलाख बुहारी

स्कूल देखिका साथी थिए उदय र आइसा !
सँगै खेल्ने, डुल्ने गर्थे । घर पनि एउटै गाउँमा थियो । मेलापात जाँदा होस् वा घाँस दाउरा खोज्न जाँदा होस् । एकछिन छुट्टिदैन्थे । उमेर पनि करिब सँगसँगैको थियो । विद्यालय एउटै भएकाले पनि ज्यादै मिलाप थियो । घरदेखि विद्यालय करिब एक घण्टा हिँडेर जानुपर्ने हुन्थ्यो । उकाली ओराली गर्दै बोल्दै हिड्दा खासै टाढा भएको भान हुदैन्थ्यो । गाउँका अरु साथी पनि थिए । सबै एकैचोटि संगै विद्यालय जान्थे । त्यस बिचमा पनि उदय र आइसा छुट्टिन भ्याउथे । उनीहरु आफ्नै धुनमा जिस्कदै हिँड्‌थे । साथीहरूले खासै ध्यान दिदैन्थे ।

उनीहरूको पढाइ राम्रो भएता पनि प्रेमसम्बन्धले पढाइमा ध्यान दिएका थिएनन् । यस्तै गरी समय बित्दै थियो । सोचेजस्तो नतिजा दिन सकेनन् दुबैले । घरमा आमाले नतिजा हेर्दै उदयलाई भन्नुभयो । “के हो बाबु तिम्रो पारा, झन राम्रो नतिजा देला भनेको त यहीँ हो नतिजा ? राम्रो गर्ला, पढ्ला भनेर मैले तेत्रो मिहिनेत गरी पढाए । आखिर हेर ! अहिले त नाकै काटिस् नि मेरो । “आमा कराउदै, फेरि थप्नुभयो । “कत्रो आश थियो, मेरो तँ माथि के गरेको यस्तो ?” भन्दै आमा एकसुरले बोलिरहनु भयो ।
त्यो सबै सुनिरहेको उदयले केही आशावादी स्वरमा भन्यो । “हैन आमा निराश नहुनुहोस् । मैले गर्छु, अब झन मिहिनेत गरेर पढ्छु । अर्को परीक्षामा अवश्य पनि राम्रो गर्नेछु । पिर नलिनुहोस् आमा ! ढाडस दियो उदयले ।
“परिवार‌को एक्लो छोरो होस् । तै मात्र त छस्, भोलिको बुढेसकाल‌को सहारा होस् मेरो । अनि तैले नै पढिनस् भने के गरेर खान्छस्, भनेकी हूँ बावु !” मलिन स्वरमा आमाले भन्नुभयो । त्यो सुन्दा त उद‌यले मनमनै सोच्छ । “आखिर म पढ्न जान्ने विद्यार्थी हूँ । मेले राम्रो अङ्क ल्याउन सक्ने थिए । किन यस्तो भयो ।” खिन्नता बोध गर्दछ । उदय फेरि थप्छ, “कतै मेरो र आइसाको नजिकिएको प्रेमको कारण मेरो नतिजामा प्र‌भाव परेको त होइन । यदि त्यस्तो हो भने अब सोच्नुपर्छ । मेरो आमाको आशाको मियो म नै हुँ । अहँ अब म यसलाई डग्मगाउन दिन्न । आजै कुरा गर्छु म आइसासँग ।”

भेट्‌‌यो, आइसालाई र सबै वृत्तान्त बतायो र भन्यो, “हेर आइसा, अब हामीले पढाइमा ध्यान दिनुपर्छ । यो हाम्रो भविष्यको कुरा हो नत्र हामी दुबैको पढाइ बिग्रन्छ । हाम्रो प्रेमको यहीँ बिट मारौँ ।” सचेत गरायो उद‌यले आइसालाई ।

ऊ, केवल सुनी मात्र रही, केही बोलिन हुन्छ, भन्न पनि सकिन किनभने उद‌यले भनेका कुरा सतसत् सत्य हो र हुदैन भन्न पनि सकिन किन भने ऊ बिना बाँच्न नसक्ने भैसकेकी थिई आइसा ।
आमाको अनुहार हेर्छ । आफूमा ऊर्जा थप्छ । उदय पुन: केही दिन त पढाइमा मन लगाउँछ ।

सुरुसुरुमा त पढ्छ तर फेरि ऊ भित्रको गहिरो झाङ्गिसकेको त्यो प्रेम कहाँ त्यसै सहजै भुल्न सक्थ्यो र ? क्रमश: त्यहीँ पुरानै प्रक्रिया चलिरहन्छ । त्यसै विद्यालयबाट दुबैले +२ उत्तीर्ण गर्छन । दुबै परिवार‌को सहमतिमै विवाह हुन्छ । उदय र आइसाको ।

वैवाहिक जीवन पनि सुखसँगै बितिरहेको थियो । परिवारमा तीनैजना खुसी थिए । घाँस दाउरा, पानी पधेँरो मेलापातमा नै दिन बित्न थाल्यो । पहाड़‌मा भए पनि पाखाबारी प्रशस्त थियो । ढुङ्‌‌गाको दुईतले घर थियो । त्यस ठाउँमा सम्पतिवालामै गनिन्थ्यो उदय । एक्लो छोरो भएकाले आमाले केही कुरामा कमी गराउनु भएको थिएन । पहाडमा भएपनि सुख सुविधा, खान लाउनमा दु: ख थिएन । विवाहपछि उद‌यलाई आफूमा जिम्मेवारी थपिएको बोध हुन्छ । आफूसँगैका साथीलाई नियाल्छ । उनीहरू कोही विदेश छन् त कोही सहर ? सबैले पैसा कमाएका छन् । त्यो परिवेशबाट उदय नि अछुतो रहन सकेन । उसले सोच्यो , “यसरी केही नगरी बसेर हुदैन ? आमा हुनुहुन्छ, श्रीमती छिन् अब फेरि सन्तान जन्मिएपछि त झन गाह्रो हुन्छ । त्यसकारण मैले केही काम गर्नुपर्छ ” भन्छ र कामको खोजी गर्न थाल्छ । बुझ्दै जाँदा सहरमा काम प्रशस्त पाइने फाल्तु बस्न नपर्ने कुरा आफ्नै साथी गोकर्णबाट थाहा पाउँछ । घरको पिरले फेरि अनयासै टोलाउँछ , “घरमा दुई जीउकी श्रीमती छिन् । बुढी आमा हुनुहुन्छ । म कसरी छाडेर जाऊ । यिनीहरुलाई केही भयो भने कस्ले हेर्छ ?” मन दोधार पार्छ । “होइन यतिकै बस्नु हुदैन । मर्दले आँटेर गर्नुपर्छ । फेरि यहाँ यत्रो समाज पनि त छ नि ! हेरिहाल्छन नि कसो नहेर्लान र ?” चित्त बुझाउँछ । मन दरिलो पारेर दुबैलाई भन्छ । “यसरी फाल्तु बसेर हुदैन । मैले अब काम गर्नुपर्छ । परिवारकै खुसीका लागि र अब आउने सन्तानको उज्वल भविष्यका लागि काम गर्नुपर्छ । म भोलि नै सहर जान्छु ।” प्रस्ताव राख्छ उदयले । दुबैजना सुनेर चिन्तित हुन्छन् । जाऊ पनि भन्न सक्दैनन् र नजाऊ पनि भन्न सक्दैनन् ।

भोलिपल्ट बिहानै उदय सहरतिर लाग्यो । सहर पुगेर बस्ने कोठाको व्यवस्था गरेर आफ्नो कागजपत्र चारैतिर छोड्‌छ । उसले राम्रो काम पाउँछ । बैंकमा काम गर्न थाल्छ । बिस्तारै आफ्नो शैक्षिक योग्यता बढाउदै काम गर्न थाल्छ । सबै राम्रै चलिरहन्छ । अचानक ! गाउँबाट फोन आउँछ । “ल बधाई छ तिमीलाई घरमा लक्ष्मीको आगमन भएको छ । ” उदयको खुसीको सीमा रहेन छोरीको अगमनको खुसीमा पार्टी दिन्छ । बेला बेलामा घरमा आउने र जाने गर्न थाल्छ । पछिपछि उदय कामको चापले र पढाइले गर्दा परिवारलाई समय दिन भ्याउँदैन घर आउने क्रम पातलिन थाल्यो । त्यो सम्झदा आइसाको पेट पोल्न थाल्यो । पहिला दिनदिनै एकदुई चोटि फोन गरी हालखबर सोध्न्नु हुन्थ्यो । यसो बिदा भयो कि फुर्सद मिलाएर घरमा पनि आउनुहुन्थ्यो तर आजकल किन हो , आउनुहुन्न र फोन पनि आउँदैन । उहीँ मैले नै गरे हो । आखिर ! किन ? कुरा खेलाउन थाल्छे आइसा !
त्यसपछि आइ‌साले निर्णय गर्छे । “अब यसरी हुँदैन । म पनि उहाँसँग सहर जान्छु । नानी पनि पढ्ने बेलाकी भई । यसैलाई निहुँ बनाएर बोलाई । सहर गएर मैले नि काम गर्छु । अब यसरी हुँदैन । सँगै बस्नुपर्छ । पहिला त्यस्तो माया गर्ने श्रीमानमा एकाएक परिवर्तन देख्दा विश्वास गर्न नसक्ने अवस्थामा पुगेकी थिई । “आइसा
बोलाई उदयलाई । ऊ बिदा मिलाए आउँछ । “छोरी पढाउनु पऱ्यो राम्रो बोडिङमा आखिरी ! हामीले कस्का लागि हो र दुःख गर्ने यसैका लागि त हो ?” सम्झाई आइसाले ।

“घरको पाखा बारी सबै ठेक अधियाँमा दिन्छ । घर भाडामा दिन्छ । आमालाई सबै व्यवस्था मिलाउछ । बुवाको पेन्सन, घरभाडाको रकम खेतबारीको आयस्ता सबै आमालाई सुम्पिन्छ ।” श्रीमती र छोरी लिएर जान्छ उदय ।

आमा पनि छोरा बुहारी र नातिनीको उज्वल भविष्यको कामना दिँदै खुसी साथ सबै सहस्र स्वीकार गर्नुहुन्छ । एउटा कोठामा नै सबै निर्वाह गरेर बस्नुहुन्छ । आमालाई औषधिमूलो खुवाउने दुःख बिमार हुँदा हेर्न नजिकैका भिनाजू पर्नेलाई जिम्मा लगाएको हुन्छ उदयले ।
सहर गएर आइसाले पनि काम गर्न थाली । सबै खुसी र सुखी थिए । समय बित्दै जान्छ । दुबै काममा यति व्यस्त हुन्छन् कि छोरीलाई ध्यान दिन भ्याउदैनन् । छोरीलाई बोडिङ लाने ल्याउने मान्छे नहुदा उतै डे होस्टल राखिदिन्छन् । दुबै बिजी हुँदा उतै भुलेका हुन्छन् ।
एकदिन आइसाले कान फुकी उदयको , “अब आमाले गाउँमा बसेर दुःख गर्न सक्नुहुन्न बिचरा ! आमालाई कम्ता दुःख छ ? पहिले देखि काम गरेको बानी त्यसै त कहाँ बस्नुहुन्छ र ? ” सुन्नुभएन भिनाजूले के भन्नुभयो ? “घर मुनिको बारी आफैँ कमाउन थाल्नु भएछ । बुढी मान्छे कोही छैनन् सहारा ? केही भैहाल्यो भनि हामीलाई भनाऊ पर्छ । जानुहोस् र आमालाईसँगै लिएर आउनुहोस् । हामी सबैसँगै मिलेर खुसी साथ एकै ठाउँमा बस्नुपर्छ ।” सुझाव दिई आइसाले
उदयले सोच्यो, “हो सही कुरा गर्यौ तिमीले । म भोलिनै गएर आमालाई लिएर आउछु । घर साहु‌सँग भनेर बरु एउटा कोठा थपिहाल , आमालाई । पछि उताको सबै बेचेर यतै घर किनौँला ।

“भोलिपल्ट बिहानै गाउँ गयो र भन्यो । ” आमा म तपाईंलाई लिन आएको ल भोलि नै यहाँबाट जानुपर्छ। आफ्ना सबै समान , कागजपत्र राख्नुहोस है ।” भन्छ, आमा अचम्म पर्नुहुन्छ र सोध्नुहुन्छ । ” किन र बाबु के भयो, एक्कासी ! खबरै नगरी कसरी आयौ त ? सबै ठिक छ नि !” तपाईकी बुहारीले अब आमाले गर्न सक्नुहुन्न , आमा बुढी हुनुभयो । हामीसँगै बस्नुपर्छ भनेकी छन् । मैले पनि त्यहीँ सोचेको थिए । अब सहर गएर उतै बस्ने हो ।

आमालाई पनि भित्रभित्रै बडो खुसी लाग्यो , ” जे होस् आफ्नो भनेको आफ्नै हो । बुहारीले कति माया गर्छिन् । म भने के के नै सोचिरहन्छु खाली ? आफूप्रति माया जागेकोमा आमा पुलकित हुनुभयो ।” सोचेर भन्नुभयो , ” हुन्छ बाबु म सामान प्याक गर्छु ।”
घर भाडामा दियो र सबै चाँजोपाँजो मिलायो । अर्को दिन बिहानै आमालाई लिएर सहर गयो । त्यहाँ गएपछि करिब एक महिना जति त बुहारीले खुबै सेवा गरी , आमाको । बिस्तारै मन जिल्दै गए‌‌पछि घरको चाबी आमालाई सुम्पी र भनी । ” आमा हेर्नुहोस् न यो सहरमा यस्तो महङ्‌गी छ । हामी दुबैले काम नगरी घर चलाउन गाह्रो छ । तपाइ‌ले सबै देख्नुभयो क्यारे !” आमालाई दुखेसो पोखी आमाले पनि सोच्नुभयो र भन्नुभयो । ” हो तनि गाह्रो छ, तिमीहरु काम गर । म घर सम्हाली दिउला । नानीलाई स्कूल पुऱ्याउने र ल्याउने खाजा खाना सबै मैले गरिदिन्छु । तिमी ढुक्कले काम गर तनि । घरको चिन्ता नलिग ।” बुहारी मख्ख परी ।

केही दिन पछि उसले आफ्नी साथीसँग फोनमा बात मारी ।” हेर कुशुम ! तैले भने जस्तो गरेर आमा ल्याएर त अहिले मलाई घरको केही तनाव छैन ? आनन्द छ । पैसा पनि वचत भएको छ । उल्टै गाउँबाट पनि भाडा आउन थालेको छ । ”

आमा कोठा बाहिरबाट कान ठाडा पार्दै सुन्नुभयो , “एक तीर दुई निशाना !” झस्किनु भयो आमा ।।