कथा : स्वच्छन्द

मिथिला अधिकारी

गर्मीको समय ! उषाको सिरसिरे शीतल, एक मुठ्ठी हावा झ्यालबाट छिरेर मेरो गाला सुम्सुम्याउँदै गर्दा काउकुती लाग्ने उसको स्पर्शले मेरा आँखाका ढकनीहरू सुस्तरी-सुस्तरी खुल्ने क्रममा थिए ।

मिठो तन्द्राबाट पूर्ण रूपमा नबिउँझिएको हुँदा कानहरूले पनि स्पष्ट सुन्ने भइसकेका थिएनन् ।

यत्तिकैमा बाहिर घर छेवैको काब्रोको रूखमा एक जोडी जुरेलीले दोहोरी खेलेझैँ चिरबिर-चिरबिर गरेको मन्द आवाज झ्यालबाट आइरहेको थियो । यता शीतल पवनको स्पर्श, उता हावाको सिरसिराहटसँगै सङ्गीत भर्दै एक जोडी जुरेलीको सुन्दर गायनले मन उसै आनन्दमय भएको थियो ।

मैले आफूलाई पूर्ण रूपमा ब्युँझाउने प्रयास गरें र बिस्तारै उठें बिस्ताराबाट ।

बाहिर काब्रोको हाँगामा अझै चिरबिरिरहेका थिए दुवै जुरेलीहरू । मलाई त्यो दृश्य हेर्न असाध्य हतार भयो । किनकि त्यो काब्रोको बोटमा जुरेलीको गुँड मात्रै होइन, त्यहाँ उनीहरूले एक जोडी सुन्दर बचेरा पनि हुर्काउँदै थिए ।

जुरेलीले गुँड बनाउन सुरु गर्दादेखि नै मैले लुकिछिपी चियाइरहेकी थिएँ उनीहरूलाई । दुवै मिलेर सानासाना तिनकाहरू बटुलेर गुँड बनाएका थिए । दुवै नवदुलाहा र दुलहीजस्ता एकैछिन पनि अलग्गिएर बस्न रुचाउँदैनथे । काब्रोको हाँगामा फुर्रफुर्र गरेर घरि यता घरि उता सर्दै खै के के हो भनेझैँ दुलाहाले दुलहीलाई छेडछाड गरेझैँ गर्दै फेरि दुवै सँगै भुर्र उडेर कतै टाढा जान्थे ।

एकैछिनमा एउटा आउँथ्यो र बनाउन थालेको गुँडमा एउटा तिनका थप्थ्यो र हाँगामा बसेर अर्कोको बाटो हेरि रहन्थ्यो । एकैछिनमा अर्को पनि आएर गुँडमा तिनका थपेर आफ्नो जोडी सँगै उसै गरी हाँगामा फुर्फुरिँदै नाच्न पुगिहाल्थ्यो ।

मलाई त्यो दृश्यले अति मोहित बनाउने गर्दथ्यो । म आफ्नो कोठाको झ्यालबाट खुब हेर्थें त्यो जोडीको प्रेम । कहिलेकाहीँ त मलाई पनि त्यसरी नै निर्बाध भएर उड्न मन लाग्थ्यो ।

यो कर्कश माहोल, यो झुट, यो छल, यो स्वार्थी विचार भएको समाज, यी नचाहिँदा नियमकानुन, वाक्क लाग्दा रीतिरिवाजहरू ।

ओहो, कति बन्धनमा छौँ हामी मान्छेहरू ! झन् चेतनशील प्राणी रे मान्छे । तर खै चेतना, खै सहनशीलता, खै माया, खै प्रेम, खै एकता ।

आजको बदलिँदो समाज रे । झन् कता गइरहेको छ यो समाज ? जति पढेलेखे पनि कसैमा विवेक छैन । विचार छैन । मनमा आनन्द छैन । शान्त छैन, धैर्यता छैन । हतारो छ सबैलाई । कसैलाई धन कमाउने हतारो छ, कसैलाई नाम कमाउने । कोही मोजमस्तीमा रमाउन चाहन्छन् त कोही अरूको दुःख-पीडामा रमाउने स्वभावका छन् ।

यो सारा गञ्जागोल देख्दा र भोग्दा त यो मानवजन्मभन्दा त सुन्दर जन्म त्यो चराको छ, जो कसैको परवाह गर्दैन । न रिस छ न राग । न सुन्दर महल चाहिएको छ, न धन ।

दुवै मिलेर केही दिनमा गुँड तयार पारेपछि एक दिन साँझ नयाँ गुँडमा बसाइँ सर्छन् दुवै ।

रातमा दुवै शान्त भएर निदाउँछन् एकअर्काको अङ्गालोमा । भोलिपल्ट उषाको मिर्मिरेसँगै उनीहरूको दिनचर्या सुरु हुन्छ ।

दुवै चिरबिर गर्दै गुँड छोडेर फुर्रर उडेर हाँगामा बस्न पुग्छन् । उषाको मिर्मिरे उज्यालोमा म पनि उनीहरूलाई झ्यालबाट नियालिरहन्छु । अलि बेर दुवैले के के हो भन्दै एकअर्काको चुच्चोनिर गएर चिरबिराए दुवै भुर्रर उड्छन् । म पनि आफ्नो दैनिकीतिर लाग्छु ।

दैनिक यस्तै क्रम चलिरहेको हुन्छ । दुई-चार दिनपछि पोथीले फूल पारेछ क्यार । अब ऊ ओथारो बस्न थाली । दिनमा घरीघरी मात्रै एक-दुईपल्ट ऊ चारो खोज्न निस्कन थाली । भाले भने धेरै पल्ट जाने-आउने गरिरहन्छ । ऊ घरी यता घरी उता छटपटाइरहन्छ ।

पोथी गुँडमा ओथारो बसेको बेलामा सायद उसलाई आफू एक्लै कतै टाढा जान रमाइलो नलागेको हुन सक्छ, ऊ पनि धेरैजसो गुँडकै ओरिपरी फुर्फुरिरहन्छ ।

केही दिनपछि पोथीले बचेरा कोरलेकी छे । अब च्युँ-च्युँ गरेको आवाज आउन थाल्यो गुँडभित्रबाट ।

पोथी गुँडबाट फुत्त निस्केर भाले बसेको हाँगामा सँगै जोडिएर बस्न पुग्छे । र, भालेको चुच्चोनिरै आफ्नो चुच्चो जोडेर चिरबिराउँछे । भाले पनि छुनमुन गर्दै चिरबिराउँछ र दुवै भुर्रर उड्छन् । अब भाले-पोथी दुवै चारो खोज्न जान थालेका छन् । केही बेरपछि घरी भाले, घरी पोथी पालैपालो आफ्नो चुच्चोमा चारो च्यापेर आउँछन् र बचेरालाई ख्वाउँछन् ।

आँखा नउघ्रिएका दुवै बचेरा तँछाडमछाड गर्दै चुच्चो आँ-आँ गर्दै आफ्नो घाँटी तनक्क पारेर आमा-बा आएतिर लम्किन्छन् । आँखा नउघ्रिए पनि सायद माउ आएको गन्ध वा आवाजले थाहा पाएका होलान् बचेराहरूले ।

मलाई त्यो दृश्यले मोहित बनाउँछ । म आँखा नहटाएरै हेरिरहन्छु । केही दिनपछि ती साना बचेराहरूका पनि आँखा उघ्रिन्छन् । प्वाँख पलाएर आउँछन् । अब उनीहरूलाई माउले उड्ने तालिम दिन थाल्छे । कति सुन्दर तरिकाले प्वाँख फिरफिर पार्दै थोरै-थोरै दूरीका हाँगाहरूमा नाच्न थाल्छन् ती साना बचेराहरू पनि । त्यो दृश्य झनै मनमोहक लाग्छ मलाई ।

र मनमनै कल्पना गर्छु ।
यो अतुलनीय सृष्टि गर्ने ईश्वर कहाँ छ होला ? यो माया-मोहको जालोले छपक्क छोपेर संसारलाई एउटा सुन्दर र कलात्मक ढङ्गले चलाउने सीप सबै प्राणीको मन र मस्तिष्कमा हालिदिएको छ उसले, मानौँ ऊ स्वयं छ सबैको प्राणमा प्राण भएर बसेको ।

पशुपन्छीलाई चेतनाबाहेक अरू सबै कुरा दिएको छ ईश्वरले । र, पशुपन्छीलाई भन्दा ज्यादा थप कुरा, चेतना दिएको छ मान्छेलाई ईश्वरले ।
तर पनि मान्छे नै पशुपन्छीभन्दा अबुझ किन भइदिन्छ ? म सोचिरहन्छु ।

मलाई पनि जुरेलीजस्तै आजाद उड्न मन लागेको छ, त्यसरी नै स्वच्छन्द भएर खुल्ला निलो आकाशमुनि र गाउन मन लागेको छ स्वतन्त्रताको गीत यो द्वन्द्वको कोलाहलतालाई चिर्दै डाँडापाखा, कुना-कन्दरा अनि गाउँ-शहर ब्युँझिने गरी !

हेटौंडा ८, कमाने