डा. दामोदर पुडासैनीको उन्नाइसौं कृति मेन स्ट्रीटमा कुदिरहेकी स्वास्नीमान्छे प्रकाशित

रत्न पुस्तक भण्डार, काठमाडौँले डा. दामोदर पुडासैनी ‘किशोर’को कवितासङ्ग्रह — “मेन स्ट्रीटमा कुदिरहेकी स्वास्नीमान्छे” प्रकाशित गरेको छ ।
डा. पुडासैनीले सन् २०२३ मे २० देखि जुलाई २८ सम्म अमेरिका बसाईंका क्रममा ५३ वटा कविताहरू रचेका थिए । यी सबै कविताहरू अमेरिकी भावभूमि, मिथक र बिम्वमा आधारित भएर, वैज्ञानिक विकासको उपलब्धी समेटेर, अमेरिकी समाजको मनोभावना समेटेर र अमेरिका र बाहिरी विश्वको मानसिकता समेटेर रचिएका नवीन ढङ्गका सिर्जनाहरू हुन् । यस बाहेक डा. पुडासैनीले यस अघि पटक पटक अमेरिकाको भ्रमण क्रममा रचेका कृतिहरू प्रकाशनको पखाईमा छन् ।
उक्त कृतिको प्रकाशन संस्था रत्न पुस्तक भण्डारले भनेको छ — “मेन स्ट्रटमा कुदिरहेकी स्वास्नीमान्छे” कवितासङ्ग्रहमा सङ्ग्रहित कविताहरूले नेपाली काव्य लेखन परम्परामा विलकुल नयाँ मोड ल्याएको छ । यी कविताहरूले जीवन र जगतलाई नयाँ ढङ्गले खोज्न उत्प्रेरित गर्दछन् र नवीन पथतिर अग्रसर बनाउँने सूत्रहरू समेत प्राप्त गर्न मद्दत मिल्दछ । यो सङ्ग्रह नेपाली काव्य जगतको नयाँ विषय र नयाँ शैलीको अति उत्तम नमूना भएर नै हामीले प्रकाशमा ल्याएका हौँ ।
पश्चिमबङ्गाल युनिभर्सिटी, भारतका प्रा.डा. कृष्ण घतानीले लेख्नुभएको छ — ‘कवि दामोदरको कविताकृति “मेन स्ट्रीटमा कुदिरहेकी स्वास्नीमान्छे” अहिलेको जल्दोबल्दो युगको प्रतिछायाँ बोकेको विम्व हो । अमेरिकी कवि वाल्ट व्हिटमनले रचेका कवितासङ्ग्रह लिभ्स अबग्रासमा भन्दा डा. पुडासैनीले अझ आधुनिक दृष्टि दिएर विश्व वैभव सम्पन्न अमेरिकाको ऐश्वर्य, शक्ति, सामर्थ्य उजागर गर्न अमेरिकी विम्ब र प्रतीकको आधारमा विश्वमानव जीवनको वास्तविकता एकिन गरेका कविता रच्न सफल भएकाछन् । व्हिटमनका कविताको भाषाबारे इमर्सनले भनेजस्तै कवि दामोदरका कविताको भाषापनि साधारण मान्छेले बोल्ने भाषा छ । अझ दामोदरका कविता यति जीवन्त छन्, जसलाई काटे रगत आउँछ । यी कविताहरू आधुनिकोत्तर युगका गतिशील प्रतिकृतिहरू हुन् । अमेरिकी पृष्ठभूमिमा युग – यथार्थको यति सजीव रुपाङ्कन सायदै कुनै नेपाली कविले आजसम्म गरेका होलान् । यो कृति डायस्पोरिक जीवनशैलीको सुन्दर प्रतिविम्व हो, प्रतिकृति हो ।’

यसैगरी भाषा आयोग नेपालका सदस्य, समालोचक एवं कवि डा. अमर गिरीले यस पुस्तक बारे लेख्नुभएको छ — ‘कवि पुडासैनीका कवितामा आत्मसङ्घर्ष र साधनाको परिणामलाई नियाल्न सकिन्छ । उहाँका कविताहरू अन्तर्वस्तु र रुपका दृष्टिले अत्यन्त राम्रा छन् । अमेरिका बसेर गरिएका अनुभूतिहरूको कलात्मक प्रकाशनका कारण कविताहरू जीवन्त बनेका छन् । अमेरिकामा बस्नेहरूले गर्ने डायस्पोरिक अनुभूति, उनीहरूको पीडा र मनोविज्ञान, उनीहरूको स्वप्न र विरोधाभासको चित्रण पनि पुडासैनीका कवितामा राम्रोसँग गरिएको छ ।’

वर्तमान समयमा अमेरिकालाई कर्मभूमि बनाइरहनु भएका प्रसिद्ध कवि एवं लेखक गोविन्द गिरी ‘प्रेरणा’ ले लेख्नुभएको छ — ‘यो कवितासङ्ग्रहले कवि दामोदरलाई उर्जाशील कविका रुपमा पुनः प्रमाणित गरेको छ । कवि पुडासैनीले अमेरिका भ्रमणलाई पाइला पाइलामा कविता टेकेर, कविता सोचेर, कविता चिन्तन गरेर र कविता मनन गरेर कवितामय यात्रा बनाउन सफल भएका छन् । अमेरिकी विम्ब, अमेरिकी प्रतीकहरू यी कविताका पानाहरूमा छताछुल्ल देख्न र महसुस गर्न सकिन्छ ।’
“मेन स्ट्रीटमा कुदिरहेकी स्वास्नीमान्छे” डा. दामोदर पुडासैनी ‘किशोर’ को उन्नाइसौं कृति हो । यस अघि उहाँका दश कवितासङ्ग्रह, सात नियात्रासङ्ग्रह र एक दर्शनकृति समेत प्रकाशित भैसकेका छन् । जीवन र जगतलाई अनुभव र अनुभूतिका माध्यमबाट हेर्न, बुझ्न र विस्तार गर्न सकिने दर्शनलाई आत्मसात गर्दै रचिएका डा. दामोदर पुडासैनीका सबै कृतिहरू आमपाठकको छनौटमा पर्दै आएका छन् । यस अघि वि.सं. २०७९ सालमा प्रकाशित उहाँको नियात्रासङ्ग्रह “डोल्पो ! ओ डोल्पो !!” लाई साहित्य संगम मकवानपुरले केही समय अघि “वर्षभरिको सर्वोत्कृष्ट कृति पुरस्कार” प्रदान गरेको थियो । त्यसबाहेक उहाँका कृतिहरूमध्ये “ग्रीष्मको नीलो वतास”लाई ‘पवन आलोक नियात्रा पुरस्कार, २०७९’, सहर बिनाको सहरलाई ‘बादल भित्रको घाम सर्वोत्कृष्ट पुरस्कार, २०७५’, नमेटिएका चित्रहरूलाई ‘अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली सर्वोत्कृष्ट पुस्तक पुरस्कार, सन् २०१५ र ‘उत्तम शान्ति पुरस्कार, २०७०’ प्राप्त गरेका छन् भने त्यसबाहेक राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रबाट सयौं सम्मान तथा पुरस्कार पाउँन सफल भएका छन् । उहाँका वि.सं. २०७२ मा प्रकाशित सिमानाका रङ्ग ः सिमानाका तरङ्ग र वि.सं. २०७८ मा प्रकाशित ग्रीष्मको नीलो बतास नियात्रासङ्ग्रहहरू मदन पुरस्कार गुठीबाट प्रकाशित वर्षको सर्वोत्कृष्ट सूचीमा समावेश हुन सफल भएका थिए । विभिन्न विश्वविद्यालयका छात्रछात्राहरूले पुडासैनीका कृतिहरूमा आधारित रहेर दर्जनौं शोध पुरा गर्न सफल भएका छन् ।
डा. पुडासैनीले लामो समयसम्म नेपाल सरकारको नायवमहालेखापरीक्षकको रुपमा कार्य गर्नुभयो । उहाँ अडिटिङ विषयमा विधावारिधि (पीएच.डी.) पुरा गर्ने पहिलो नेपाली पनि हुनुहुन्छ ।

डा. दामोदर पुडासैनी ‘किशोर’ को “मेन स्ट्रीटमा कुदिरहेकी स्वास्नीमान्छे” कवितासङ्ग्रह रत्न पुस्तक भण्डार, बागबजार र भुँडीपुराण प्रकाशन, बागबजारमा उपलब्ध भैसकेको छ । निकट भविष्यमै देशका प्रमुख विक्रेता मार्फत उपलब्ध गराइने कुरा उक्त पुस्तकका प्रमुख वितरक भुँडीपुराण प्रकाशनका कशेव पराजुलीले बताउनु भयो । त्यसैगरी प्रकाशक रत्न पुस्तक भण्डारका प्रमुख गोविन्द श्रेष्ठ र सुरेश श्रेष्ठले अमेरिकी परिवेशमा रचिएका कविताहरूको यो सङ्ग्रह विश्वका सबै पाठकहरूको माग अनुसार युरोप र अमेरिकामा समेत उपलब्ध गराइने कुरा बताउनुभयो ।