निबन्ध: खडेरीमा पनि फुल्ने फूलहरू

बिहानीको मन्द बतासमा बिस्तारै सुक्दै गएको पात हल्लिन्छ।
ढुङ्गाले भरिएको उजाड भुइँमा एक थोपा ओसिलोपन खोज्दै गर्दा कुनै–कुनै दिन मन आफैँ तृष्णाले तड्पिन्छ।
जलविहीन धरतीलाई गहिरिएर हेर्ने हो भने, खडेरीको कठोरताको कथा धूलो बनेर आँखामा पर्छ।
तर, यसै मरुभूमिमा कतै न कतै फुलिरहेका हुन्छन् केही सुकोमल फूलहरू – प्राकृतिक सौन्दर्यका प्रतीक, अदम्य जिजीविषाका विम्ब।

मरुभूमिको फूल सौन्दर्यको ओसिलो विम्ब हो।
कस्तै अवस्थामा पनि बाँच्नु र बाँचेर आफूलाई फुलाउन सक्ने शक्ति यिनैमा रहेको हुन्छ।

खडेरीमा पनि फुल्ने फूलहरूको विशेषता इमानदारिता हो।
जीवनप्रतिको माया, विश्वास र प्रेरणा पनि हो।
खडेरीमा फुल्न सक्नु भनेको कठिन परिस्थितिमा निर्धक्क बाँच्न सक्नुको ठूलो उपलब्धि र शिक्षा हो।

बिहानीको शीतल बतासले हल्काएर बिस्तारै झरिरहेको पहेँलो पातले जीवनको क्षणभङ्गुरता बोध गराउँछ।
तर, फुलेर एकदिन भए पनि अलिकति मुस्कान बाँडेर बाँच्नु, वासनाले वातावरण मनोरम पार्नु र सुन्दरताका सद्भावहरूमा जीवन अर्पण गर्नु यिनको काम हो।

ढुङ्गाले भरिएको उजाड भुइँमा एक थोपा ओसिलोपन खोज्दै भौँतारिँदै गरेको मधुर कल्पना आफैंमा जीवन्त संरचना हो।
खडेरीले चिरा परेका धरतीका ओँठहरू, जसमा जीवनको रस सुकिसकेको हुन्छ।

यस मरुभूमिमा कतै कुनै जीवित पात्र छ, जसले निराशा र कठोरताबीच पनि सौन्दर्यको अस्तित्व जोगाइराखेको छ।
सम्भवतः त्यो एउटा नाजुक फूल हो – माटोको प्यासलाई वेवास्ता गर्दै आकाशतर्फ अनुहार उठाएर हाँसिरहेको।
उसका जराहरू चिरिएको जमिनको गहिराइमा पुगेर पानीको झिनो आशामा समाहित छन्।
हावाको कुनै हल्का स्पर्शले पनि ऊ नाच्न थाल्छ, सूर्यको किरणले पनि झलमलाउन थाल्छ।
कठोर परिवेशमा पनि कोमलता जीवित रहन सक्छ भन्ने प्रमाण हो ऊ।

कहिलेकाहीँ हामी पनि मरुभूमिजस्तै बनिन्छौँ – भित्रभित्रै सुक्दै, आशा खोज्दै, भौतिक उजाडपनका परिधिभित्र घेरिँदै।
हाम्रो आँखामा खडेरीको धूलो भरिन सक्छ, सपनाहरू बिस्कुन हुन सक्छन्, समयको तातो घामले हाम्रो अस्तित्वलाई पोल्न सक्छ।
तर, त्यही परिस्थितिबीच एउटा अविचलित मनले जीवनका फूल फुलाउन सक्छ, जसले कठिनाइलाई चुनौती दिन्छ।
सार्थक जीवनको पहिचान यसमै झल्किन्छ।

एउटा उजाड धरातलमा उभिएको फूल देखेर हामी अचम्म मान्न सक्छौँ –
यो यहाँ कसरी फुलेको?
यसको जरा कहाँ फैलिएको होला?
यसको अस्तित्वको सार के हो?
तर जब गहिरिएर सोचिन्छ, तब बुझिन्छ कि त्यो फूल केवल सौन्दर्यको प्रतीक मात्र होइन, अदम्य जिजीविषाको विम्ब पनि हो।

वास्तवमा, कहिल्यै पानी नपरे पनि कुनै पनि मरुभूमिमा जीवनको सम्भावना समाप्त हुँदैन।
आत्माको गहिराइमा पानीको एउटा झिनो स्रोत बाँकी रहिरहेकै हुन्छ।

त्यसैले, यदि कहिल्यै जीवनले तृष्णाले तड्पायो भने,
यदि मन उजाड भइदियो भने,
यदि आँखामा खडेरीको धूलो पर्यो भने –
हामीले मरुभूमिमा फुलेको फूल सम्झिए पर्याप्त हुन्छ बाँच्ने प्रेरणाका लागि।
त्यसको सौन्दर्यलाई होइन, संघर्षलाई सम्झनु उत्तम हुन्छ।
त्यसको रङलाई होइन, जिजीविषालाई सम्झनुपर्छ।
किनकि जीवन त्यहीँ छ, जहाँ सुक्दै गएको धरतीमा पनि एउटा फूल फुल्न सक्छ।

यी फूलहरू पानीविहीन जमिनमा पनि बाँच्न सिकेका हुन्छन्।
तिनीहरू झरिएका हुँदैनन्।
झुल्ने आँधीबेहरीसँग लडेर बाँकी रहनु नै तिनको विशेषता हो।
कतै माटोभित्र परेका बीउहरू हुन्,
कतै ती तिनै बिरुवा हुन्,
जसले ऊर्वर नभएको रुखोपाखो माटोमा पनि हरियाली देखाउने ध्येय बोकेका हुन्छन्।

साहित्यमा पनि यस्तै फूलहरू फुल्छन्।
अभावका हावाले कठोर बनाएको समयले जोसँग सिर्जनशीलता छ,
तिनलाई हुत्याएर फाल्न सक्दैन।
समाजका कुण्ठा, बेथिति, अन्याय र उपेक्षाले कसैलाई त होस छिनाल्न सक्छ,
तर कोही हुन्छन्,
जो तिनै कठोर समयका बीउहरू भएर उम्रन तयार हुन्छन्।

वास्तवमा, इतिहासका पानामा जति धूलो बसोस्,
ती फुल्ने शब्दहरू कहिल्यै ओइलाउँदैनन्।

खडेरीमा फुल्ने फूलहरूको सौन्दर्य तिनको कठिनाइसँग गाँसिएको हुन्छ।
जहाँ प्रचण्ड घामले आकाशदेखि जमिनसम्म जलाइरहेको छ,
जहाँ गड्गडाउँदा खोलाहरू बगेका छैनन्,
त्यहाँ ती फूलहरू अद्भुत जिद्दी लिएर उम्रिन्छन्।
तिनले आफ्नो सुगन्ध त आफैँ राख्छन्।
तर जसले त्यसलाई महसुस गर्छ, ऊ ताजगीको अनुभूति गर्छ।

हाम्रो जीवन पनि कहिलेकाहीँ यस्तै खडेरीबाट गुज्रन्छ।
अभावका डढेलोमा परेर पनि जसले हाँस्न जान्दछ,
जसले आफ्ना सपनालाई बचाउन सक्दछ,
ऊ नै ती फूलहरूजस्तै हुन्छ।
समय कठोर बनोस् वा नरम,
हरेक परिस्थितिमा जिजीविषा बोकेर बाँच्न सक्नु नै जीवनको सबैभन्दा सुन्दर पक्ष हो।

खडेरीमा फुल्ने फूलहरू मौन छन्।
तर, उनीहरूको मौनताभित्र एउटा संघर्षको गीत गुञ्जिरहेको हुन्छ।
हो, त्यही मौनताभित्र हामीले पनि आफ्नो अस्तित्वलाई खोज्नु छ।
अनि जब समयले धूलो उडाउँछ,
तब तिनै फूलहरूले बताउँछन् –
‘जुनसुकै खडेरी आओस्, हामी फुल्न छाड्दैनौँ!’