हिउँले ढाकिएको त्यो बिहान, जब हामी अघि बढ्न खोज्दै थियौं, वरपर सबैतिर सेताम्मे थियो । आँखाले हेर्दा पनि हिउँ बाहेक केही देखिँदैनथ्यो । न बाटोको संकेत, न कुनै विश्रामको ठेगान । रुखहरू हिउँले भरिएका, आफ्नो हरियाली गुमाएर शीतको भारी बोकिरहेका । यस्तो लाग्थ्यो, समय आफैं जमेर उभिएको छ ।
पाइलाहरू अगाडि बढाउन सकिने अवस्था थिएन । हिउँको पत्र यति बाक्लो थियो कि खुट्टा टेक्ने ठाउँ पाइएन । घिसारिँदै, लड्दै, केही दूरी पार गर्दा पनि गन्तव्यको आभास थिएन । मनमा त्रास थियो—अब अघि के होला ? तर, यो त्राससँगै एक अदम्य जिद्दी पनि थियो, जसले निरन्तर अघि बढ्न प्रेरित गरिरह्यो ।
चिसोले हात र खुट्टाको चेतना हराइसकेको थियो । एउटा यस्तो क्षण आयो, जब लाग्यो—अब शरीरको नियन्त्रण मसँग छैन । पिँडुला कठ्याङ्ग्रिएका, औंलाहरू कर्कलिएको जस्तो, मानौं जीवन एक रुकावटमा अड्किएको हो । त्यही बेला, हामीले एकअर्कालाई हेऱ्यौं । आँखामा थकान थियो, तर हार मान्ने संकेत थिएन ।
संसारले हरितिमा गुमाएको त्यो क्षणमा, हरियो जङ्गलको कुनै पनि झझल्को थिएन । रुखका हाँगाहरू हिउँले थिचिएका थिए । मानौं उनीहरू पनि थकित थिए । एकापसमा सहारा मागिरहेका । यस्तो लाग्थ्यो यो जङ्गल कुनै हिमालयको शिखरमै फेरिएको हो । हिउँले ढाकिएको यो जंगललाई हेर्दै मलाई जीवनको एउटा पाठ सिक्न मन लाग्यो– कहिलेकाहीँ आफ्नो वास्तविकता बदल्नुपर्छ । चिसो भोग्नुपर्छ, अनि आफूलाई नयाँ रूपमा चिन्नुपर्छ ।
मध्य दिनको समय, जब घामको केही न्यानोपनले हाम्रो छाला छोयो, त्यो क्षण अद्भुत थियो । न्यानोको त्यो सानो अनुभूतिले मनमा नयाँ ऊर्जा भरेर आयो । हातखुट्टा कठ्याङ्ग्रिए पनि त्यो सानो घामले जीवनको सम्झना दिलायो ।
त्यो यात्रा कुनै सामान्य यात्रा थिएन । यो केवल हिउँमा गरिएको संघर्ष थिएन; यो हाम्रो भित्री चेतनासँगको संवाद थियो । हामीलाई थाहा थियो, हिमालको टाकुरामा पुग्न समय लाग्नेछ, संघर्ष जारी रहने छ । तर, हिउँको प्रत्येक कदमले हामीलाई अझ बलियो बनाउँदै थियो ।
यस्तो यात्रा जहाँ गन्तव्य केवल बहाना हो, संघर्ष र समर्पणले नयाँ अनुभूतिहरू दिँदै जान्छ । हिउँले छोपेको त्यो जंगल, कठ्याङ्ग्रिएका हातखुट्टा र घामको त्यो सानो न्यानोपन यी सबै मेरो स्मृतिमा एउटा अमिट कथा बनेर बसेका छन् ।
हिउँ परेको दिन, प्रकृतिले आफ्नो रङ बदलेको दिन जहाँसम्म आँखाले देख्न सक्थ्यो, त्यहाँसम्म सेताम्मे हिउँ नै हिउँ बाटो बिर्सिएको, गन्तव्य भुलेको जस्तो लाग्थ्यो । हिउँको बाक्लो चादरले छोपेको जङ्गलमा हामी अलमलिएका थियौँ । हामी हिँडिरहेका थियौँ, तर कहाँ जाँदै थियौँ! केही थाहा थिएन। हिउँले ढाकेका रुखहरू हामीलाई बाटो देखाउन सक्दैनथे । हात खुट्टा चिसोले काँपिरहेका थिए । हामी हिमालको काखमा सेताम्मे हिउँको बीचमा एक्लै परेका जस्ता लाग्थ्यो । त्यहाँ हामी पुग्नुपर्ने गन्तव्यको गोरेटो थिएन । बाटोको कुनै नामोनिशाना देखिँदैनथ्यो ।
चिसोले हड्डी नै कठ्यांग्रिएका थिए । हामीले आफूलाई न्यानो बनाउन हात जोडेर फुक्ने प्रयास गर्थ्यौँ । तर, चिसोले त्यति सजिलै छोड्ने कुरै भएन । हामी हिउँमाथि लड्खडाउँदै हिँडिरह्यौँ । हामीलाई त्यतिबेला लाग्थ्यो, हामी हिउँको महलमा हराएका छौँ ।
मध्यदिने घाम लागेपछि अलिकति न्यानो महसुस भयो । तर, हातखुट्टा पहिलेकै जस्तो चिसो नै थिए । हामीले आफ्नो गन्तव्य बिर्सिएर हिउँको मजा लिइरहेका थियौँ । हिउँमा लडेर, खेलेर रमाइरहेका थियौँ । हामीलाई लाग्थ्यो यो संसारमा हामी मात्र छौँ ।
हिउँले ढाकेको जंगलमा हामीले जीवनको एउटा नयाँ पाठ सिक्यौँ । हामीले जीवनका उतारचढावलाई कसरी सामना गर्ने भन्ने कुरा बुझ्यौँ । हामीले प्रकृतिको शक्ति र सुन्दरतालाई नजिकबाट अनुभव गर्यौँ ।
हिउँको यो यात्रा हामीलाई कहिल्यै बिर्सन सकिने छैन । यो यात्रा हाम्रो जीवनको एउटा अविस्मरणीय अध्याय बन्यो।
यो संस्मरण निबन्धमा मैले हिउँ परेको दिनको अनुभवलाई शब्दहरूमा उतार्ने प्रयास गरेको छु । यसमा मैले प्रकृतिसँगको मेरो सम्बन्ध, जीवनका उतार–चढाव र आफ्नो अनुभवलाई जोड्ने प्रयास गरेको छु ।
हिउँको अँगालोमा हामी यसरी बाँधियौँ कि त्यस मायालु स्पर्श–सुखले हामीलाई टाढिन दिएन । हिउँमा हिँड्दा रमाइलो हुन्थ्यो । लड्दा लागेको चिसोले शरीर थरथरी काँपेको थियो । तर मन भने खुसीले गदगद थियो ।
जीवनको यात्रामा हामीले धेरै अनुभव बटुल्छौँ । ती अनुभवहरू हाम्रो मनमा सधैँका लागि बसेर हामीलाई जीवनको विभिन्न पक्षहरू बुझ्न मद्दत गर्छन् । त्यस्ता अनुभवहरू मध्ये एउटा अनुभव हो, हिउँमा रमाउने अनुभव । चिसोले काँपिए पनि मन भने उमंगले भरिएको हुन्छ । हिउँको सेतो चादरले ढाकिएको संसारलाई नियाल्दा मन अनायासै प्रफुल्लित हुन्छ ।
हिउँ पर्दा प्रकृतिले आफ्नो रूप बदल्छ । हरियालीले भरिएका रुखहरू सेताम्मे हुन्छन् । घरका छानाहरू सेता कपडा ओढेका जस्ता देखिन्छन् । जमिनमा परेको हिउँमा बालबालिका र युवाहरू खेल्न दौडिहाल्छन् । विदेशी पर्यटकहरू त हिउँ हेर्नकै लागि, हिमाल देख्नकै निम्ति मरिहत्ते गर्छन् । हिउँमा खेल्न पाएपछि, हिउँ देख्न पाएपछि उनीहरूलाई अरू केही चाहिँदैन ।
हिउँमा लडखडाउँदै हिँड्दा, हिउँको डल्लो बनाएर एकअर्कालाई हानेर रमाउँदा मनमा बाल्यकाल फर्किएको जस्तो अनुभूति हुन्छ। हिउँमा खेल्दा शरीर चिसो भए पनि मन भने गर्मी हुन्छ ।
हिउँमा हिँड्दा पाइलाको छाप परेको देख्दा मनमा अद्भुत अनुभूति हुन्छ। मानौँ, हामीले प्रकृतिको कानवासमा आफ्नो कलाकृति बनाएका छौँ । हिउँमा हिँड्दा पाइलाको आवाज पनि फरक हुन्छ । यो आवाजले मनलाई शान्त पार्छ ।
हिउँ पर्दा हाम्रो दैनिक जीवनमा केही असर पर्छ । बाटो हिँड्न गाह्रो हुन्छ, सवारीसाधन चलाउन समस्या हुन्छ । यद्यपि यी सबै असुविधा बिर्सिएर हामी हिउँको रमाइलोमा डुब्छौँ । हिउँले हामीलाई बाल्यकालका दिनहरू सम्झाउँछ। हामीलाई प्रकृतिसँगको सम्बन्धलाई नजिकबाट अनुभव गर्न दिन्छ । हामी प्रकृतिमा बिलीन भएर सारा तनावहरू बिर्सिन पुग्छौँ ।
वास्तवमा हिउँ पर्दा हामीले जीवनका दैनन्दिन विविध कार्य सफलताका निम्ति धेरै पाठ सिक्न सक्छौँ । हिउँले हामीलाई जीवन क्षणभङ्गुर हो भन्ने सिकाउँछ । हिउँ जस्तै जीवन पनि परिवर्तनशील छ । आज हामी खुसी छौँ भने भोलि दुःखी हुन पनि सक्छौँ । त्यसैले हामीले जीवनको प्रत्येक क्षणलाई रमाएर बाँच्नुपर्छ ।
हिउँ पर्दा हामीले एक अर्कालाई सहयोग गर्ने भावना पनि सिक्न सक्छौँ । हिउँले बाटो अबरुद्ध हुँदा हामी एक अर्कालाई सहयोग गरेर बाटो खुला गर्छौँ । यसले हामीलाई एकताको भावना सिकाउँछ ।
हिउँ पर्दा हामीले प्रकृतिप्रतिको आफ्नो सम्बन्धलाई पनि बुझ्न सक्छौँ । हिउँले हामीलाई प्रकृति कति सुन्दर र शक्तिशाली छ भन्ने कुरा देखाउँछ ।
हिउँ पर्दा हामीले जीवनको आनन्द लिन सिक्छौँ । हामीले जीवनका स-साना कुराहरूमा खुसी खोज्न सिक्छौँ । खासमा हिउँले हामीलाई जीवनलाई नयाँ दृष्टिकोणले हेर्न प्रेरित गर्छ ।
नजिकमात्र हेर्ने बानी पऱ्यो भने टाढाका दृश्यहरू केही पनि देखिन्न । क्षितिजमा उदाउँदै गरेको पहेँलोघाम देखिन्न । हिउँको टोपी लगाएर हाँसिरहेको हिमाल देखिन्न । हावाको स्पर्शमा उत्साहित पहाडहरू देखिन्न । आकाश देखिन्न । आकाशका ताराहरू देखिन्न । साँघुरो मस्तिष्कले टाढाका दृश्यहरू केही पनि देखिन्न ।
– ज्ञानेन्द्र विवश
नेपाली भाषा साहित्यलाई माया गरेर यहाँसम्म आइ, यहाँ प्रकाशित लेख/रचनाहरू पढिदिनु भएकोमा तपाईँलाई धेरै धेरै धन्यवाद। तपाईँले भर्खरै माथि पढेको लेख/रचना कस्तो लाग्यो कमेन्ट बक्समा आफ्नो प्रतिक्रिया राख्न सक्नु हुनेछ। आफ्नो मनमा लागेको प्रतिक्रिया राख्न तपाईँ स्वतन्त्र हुनुहुन्छ। यदि तपाईँ पनि नेपाली भाषा साहित्यमा कलम चलाउनु हुन्छ भने आफ्नो छोटो परिचय र एक प्रति अनुहार चिनिने तस्बिर सहित आफ्ना लेख/रचनाहरू हामीलाई hamrokathaghar@gmail.com मा पठाउन सक्नु हुनेछ। अन्य कुनै पनि जानकारीका लागि +९१८७३८०९३५७३ नम्बरमा ह्वाट्सएप गर्न सक्नु हुनेछ। धन्यवाद । नोट: यहाँ प्रकाशित कुनै पनि लेख/रचनाहरू लेखकको वा 'हाम्रो कथा घर' को अनुमति बिना कुनै पनि माध्यमबाट प्रकाशन प्रसारण गर्न पाइने छैन । अन्यथा, यस्तो गरिएको पाएमा प्रचलित कानुन बमोजिम कारबाही गरिने जानकारी गराउँदछौ।